Ενθύμιον Τσούκα Ρόσσια

Η κορυφή Τσούκα Ρόσσια (υψόμετρο 1985) βλέπει νότια το Μέτσοβο και τις λίμνες Αώου και βόρεια τη Βωβούσα και πιο μακριά την Καμήλα, τον Σμόλικα και τη Βασιλίτσα. Βρίσκεται κάπου εδώ. Η κορυφή της είναι επίπεδη και έχει μία μεγάλη λάκκα, αθέατη από τις γύρω περιοχές, εμβαδού αρκετών στρεμάτων. Γι' αυτό στον εμφύλιο είχε γίνει οχυρό των ανταρτών. «Τσούκα Ρόσσια» στα βλάχικα σημαίνει «κόκκινη κορυφή» (από το χαρακτηριστικό κοκκινόχωμα) αλλά οι στρατιωτικοί χάρτες την αναφέρουν ως «Κόκκινη Ράχη». Άντε να την βρεις, μετά...

Στην κορυφή της Τσούκα Ρόσσια εχει χτιστεί ένα πυροφυλάκιο, το οποίο δεν συντηρήθηκε ποτέ και ρήμαξε. Είτε από κυνηγούς είτε από περαστικούς... «αλβανούς» λένε οι ντόπιοι, αρκούδες είπαν κάποιοι άλλοι, κυνηγούς πιστεύω εγώ. Πάντως, η καταπληκτική θέα από εκεί, την κάνει εξαίρετο παρατηρητήριο για τυχόν πυρκαγιές.

Φυσικά, ήταν η χαρά του σκύλου να τρέχει ένα γύρω και να βόσκει αμέριμνος.

Ακόμη σώζονται οι θέσεις μάχης που είχαν φτιάξει οι αντάρτες. Πρόκειται για μικρά ατομικά ορύγματα, που οι λακούβες τους έχουν πλέον γεμίσει από φερτό χώμα αλλά οι πέτρες στέκονται κανονικά.

Απ΄ό,τι κατάλαβα, αυτές οι θέσεις μάχης (μέτρησα περισσότερες από 30) είναι αναπτυγμένες περιμετρικά γύρω από τη λάκκα, όπου αθέατοι οι αντάρτες μπορούσαν να ανάψουν φωτιά, να μαγειρέψουν, να κοιμηθούν σχετικά ασφαλείς. Λίγο παρακάτω έχει και πηγές με νεράκι. Ο καπετάν Περικλής (Γιώργος Χουλιάρας) στο βιβλίο του «Ο δρόμος είναι άσωτος» περιγράφει πως αυτός και οι αντάρτες του στα τέλη του 1949, όταν ο εμφύλιος είχε λήξει και αυτοί προσπαθούσαν να βγούν στην Αλβανία, αναζητώντας έναν σύνδεσμο στη Βωβούσα, σκαρφάλωσαν στην Τσούκα Ρόσσια από τα νότια και την αναγνώρισαν από τα εγκατελειμένα ορύγματα και το «τζάκι» όπου οι αντάρτες έψηναν το ψωμί τους. Μέσα στην ομίχλη δεν βρήκαν τη Βωβούσα και συνέχισαν βόρεια, ώσπου έφτασαν στην «ασφάλεια» της Αλβανίας.

Το οπτικό πεδίο πολλών απ' αυτά τα ορύγματα έχει αλλάξει. Τα δέντρα, που μεγάλωσαν στο μεταξύ, τα έχουν κάνει άχρηστα. Τα ορύγματα είναι αναπτυγμένα σε τουλάχιστον δύο ζώνες άμυνας. Η εξωτερική βρίκεται πιο χαμηλά και περί τα 300 μέτρα πιο πίσω, προς την κορυφή, η εσωτερική ζώνη βρίσκεται σχεδόν κολλητά με τη λάκκα. Η πυκνότητα των ορυγμάτων δεν είναι ίδια προς όλες τις κατευθύνσεις. Προς τα βόρεια και προς τα δυτικά είναι περισσότερα, ίσως επειδή από εκεί περίμεναν τον κίνδυνο.

Επάνω, το τοπογραφικό κολωνάκι του στρατού με ρημαγμένο το υψόμετρο. Το GPS έδινε ύψος 1987.

Κι εκεί που χάζευα είδα έναν σωρό από πέτρες που δεν μπορεί να ήταν όρυγμα. Πιστεύω πως ήταν τάφος κάποιου αντάρτη, που έμεινε για πάντα εκεί και οι σύντροφοί του τον σκέπασαν με κοτρόνες για να μην τον φάνε τα αγρίμια. Μου θύμισε την έκκληση του Χ. Φλωράκη στη διαθήκη του να μπουν κάγκελα γύρω από τον τάφο του, για να μην τον ξεχώσουν τα αγρίμια. Ποιός ξέρει πόσα τέτοια θάχε δει στο βουνό. Λίγο παρακάτω, προς τα βόρεια, υπάρχει κι άλλος ένας τάφος, δίπλα στο μονοπάτι. Χωρίς σταυρό ή όνομα, μόνο μερικές πέτρες περιμετρικά.